‘Jezus zei tegen haar: Ik ben het, Die met u spreek.’ (Johannes 4: 26)
Ik kocht iets bij internetwinkel bol.com. Een paar dagen na de aankoop kreeg ik een e-mail van bol.com met de tekst ‘Wij zijn heel blij met jou’. Nou, dat klinkt nog eens persoonlijk, sympathiek. Vindt u ook niet? Het doet toch heel erg goed als mensen je laten weten dat ze blij met je zijn? Dat is toch een levensvoorwaarde? Gewenst en geliefd zijn?
Toch werd ik boos om deze e-mail. Want zijn het wel ménsen die mij laten weten heel blij met mij te zijn? Natuurlijk niet. Niemand achter de bureaus van bol.com heeft gedacht: wat een sympathieke kerel is die Bert Lammers. Die gaan we eens een bemoedigend mailtje sturen om hem een hart onder de riem te steken. Niet mensen hebben deze e-mail gestuurd, maar een door algoritmes gestuurd systeem. Zodat mijn volgende aankoop ook weer bij bol.com zal plaatsvinden.
Ik heb een mail teruggestuurd in de hoop dat het niet door het systeem maar door mensen gelezen zou worden. Daarin heb ik het mailtje leugenachtig genoemd. Immers, je zegt iets heel persoonlijks, bijna intiems: ‘we zijn blij met jou’, terwijl niemand dat over mij gedacht heeft. Het mailtje dient louter een commercieel doel. Het is misbruik van woorden, ontwaarding van taal.
Mensen leven van woorden. Woorden hebben kracht. Woorden bouwen op, woorden breken af. Woorden doen veel. Dat blijkt wel heel duidelijk in het allereerste woord dat God in de bijbel spreekt: God sprak: ‘Er zij licht en er was licht’. Gods woorden zijn scheppende woorden. Dabar. Woord en daad horen bij elkaar.
Grote God, Gij hebt het zwijgen
met uw eigen,
met uw lieve stem verstoord…
(Gezang 329: 1)
God spreekt in ons woeste, lege bestaan. Prachtig komt dat ook naar voren in het gesprek van Jezus met de Samaritaanse vrouw. Ze probeerde de leegte in haar leven te vullen met mannen. Vijf mannen had ze al gehad, de man met wie ze nu leeft is haar man niet. Zo probeert ze haar levensdorst te lessen. Over de diepste dingen van het leven gaat hun gesprek. Over levend water. Als je daarvan drinkt wordt je levensdorst gestild. ‘Ik ben dat levende water’, zegt Jezus,’ Ik die met je spreek’. Ja, Jezus is Gods vleesgeworden woord.
Woorden horen toe aan God en mensen en niet aan een anoniem computersysteem dat enkel economische doelen dient. Laten we waken voor de ontwaarding van woorden. Wat is het mooi wanneer mensen diepe woorden naar elkaar uitspreken. ‘Ik ben heel blij met jou’. Wat is het mooi wanneer in ónze woorden Góds levenwekkende woord doorklinkt.
ds. Bert Lammers